MAKAMLAR

13-09-2017

MAKAMLAR

 

 

Rahman ve Rahim olan Allah’ın adıyla!

Hamd alemlerin Rabb’ine, salât ve selam yeryüzü sakinlerinin hayır-lısı Hz. Muhammed’e, âl ve ashabının tümüne!.. Ve ba’d ,,Allah seni dareynde mes’ud eylesin!“ Allah’a giden yolların sayısı mahlukatın nefesleri sayısıncadır. Tahkik ehli bunlardan birini seçti ki, onda dört mertebe vardır:

1. Şeriat,

2. Tarikat,

3. Marifet,

4. Hakikat.

Bu dört mertebeden her biri ancak şeriatla tamam olur. Zira bir kimse düşünün ki, onun şeriat’i mükemmel değildir, binaenaleyh, onun tari-katından da ma’rifetinden de hakikatindan da söz edilemez. Öyle ki, mertebeleri ikmal ettikten sonra şeriat’i ihmal ve ifsad ederse, o, tari-kati da ma’rifeti de hakikati da ifsad etmiş, fesada vermiştir. Nitekim Allah Resulü (s.a.v.) şöyle buyurmuştur:

,,Şeriat bir ağaçtır. Tarikat onun dalları, ma’rifet yaprakları, hakikat ise onun meyveleridir.“

Binaenaleyh, ağaç ortada olmazsa, onun ne dalları olur, ne yaprakları ve ne de meyveleri. (Meşhur hadis kitaplarında bulunamadı.) Bundan anlaşıldı ki, şeriat asıl, diğerleri onun ferileridir. Fer’in varlığı aslın varlığına bağlıdır. Yani asıl yok olduğu zaman feri de yok olur. Bu, şuna işarettir: Kul, hangi mertebede olursa olsun, şeriat’ın dışına çıka-maz. Şeriat’ın hududunun dışına çıktığı halde hâlâ kendisini ,,Sırat-ı Müstakim“de zannediyorsa, O; hüsranda kalanlardan, helâk olanlar-dan ve mülhidlerden olur. Dall ve mudillerden olup faizin-i vasılinden olması şöyle dursun, şeytanın arkasına takılanlardan olur. Nitekim Teala buyurdu:

,,Hüsran-i mübin (yani apaçık bir ziyan) işte budur.“

 

 

Makamlar:

Bu dört mertebenin kırk tane makamı vardır. Kul, bu makamları kat

etmedikçe Allah’a vasıl olamaz. Kırk makamdan onu şeriat’ta, onu

tarikatta, onu ma’rifette, onu da hakikat’tadır.

 

 

Şeriat’ta olan makamlar:

 

Birincisi: imandır:

Ve bu Allah Resulü’nün şu sözüyle sabittir:

,,İman; senin Allah’a, meleklerine, Kitab’larına, peygamberlerine, ahirki güne, kadere, yani hayır ve şerrin Allah’ın takdiriyle olduğuna iman etmendir.“

(Buhari, c. 1, s. 18)

 

Bir sual: İman bedene mi aittir yoksa ruha mı?

Cevap: Ne bedene ait ne de ruha. İman akıl üzeredir, (yani imanın mu-hatabı akıldır. Onunla mükellef akıldır; akıl sahibidir). Ashab-ı tahkik şöyle der: ,,İman; dil ile ikrar, kalb ile tasdiktir. Zira Allah’ın vahdani-yyetini dil ile ikrar etmiyen kimse mutlaka kâfir olur. Keza; dil ile ikrar ettiği halde kalbiyle onu tasdik etmezse o da münafıktır. Dolayısıyle ateşin en alçak derekesinde olacaktır. Nitekim Allah Teala öyle buyurur:

,,Münafıklar ateşten en alçak derekede olacaklardır.“

(Sure 4:145)

 

İman akıl üzeredir, dedik. Zira akıl bedenin padişahı, iman ise onun naibidir. Padişah giderse artık onun naibi kalmaz. Mesela: İman bir hazinedir, iblis ise onun hırsızıdır. Akıl da hazinedardır. Hazinedar giderse, hırsız hazinede olanları çalar götürür. Bir de şöyle denilir:

,,İman bir koyundur; akıl ise onun çobanıdır. İblis ise bir kurttur. Çoban giderse, kurt onu yer.“

 

Bir de şöyle denir: ,,İman bir süttür; akıl onun bekçisidir. İblis bir köpektir. ikisi de bir yerde. Bekçi gittiğinde köpek onu yer.“

Latif bir nükte: Allah’ın birliğini tasdik demek O’nun emirlerini yeri-ne getirme, nehiylerinden sakınma demektir. Allah’u Teala, Ademoğ-ullarından her biri için üç yüz melek görevlendirmiştir. Bunun böyle olduğuna inanmak imandandır. Şu da bir gerçektir ki, senin yanında cinsinden ve akrabalarından bir tanesi bulunsa, sen onun yanında çir-kin bir iş yapabilir misin? Ondan utandığından böyle bir iş yapamaz-sın? Değil mi? Melekler senin cinsinden olmadığı halde sen O çirkin

fiili yaparsın da meleklerden haya etmez misin? O zaman meleklerin

varlığına inanman ve onları tasdik etmen nerede kaldı?

Allah’ın Kitab’ını tasdik etmen imandandır. Ve o Kitab’ın içindekiler ise haktır. Ve sen de bunları tasdik ve ikrar etmektesin. Böyle olduğun halde emirleri yerine getirmez, yasaklardan sakınmazsın, dolayısıyle Allah’ın azabından ve cezasından korkmazsın! Kalbin ise kibir, hased, tama, gazab, gıybet, kahkaha, nemime, alay etme gibi çirkin şeylerle dolu!.. Halbuki bütün bunlar Allah’ın Kitab’ında yasak olan şeylerdir. Peki ama senin bunları tasdik etmenin manası kalır mı?

 

Evliyaullah’ı ve kerametlerini tasdik haktır, kerametleri ve fiilleri şeriat’a mutabık olursa. Çünkü, onlar, nefislerinin rızasını, dünya mehabbetini, yemek yeme ve elbise giyme lezzet ve şevkini terk edip Rabb’lerinin rızasını, fakr ve zarureti, mihnet ve meşakkati, açlık ve meskeneti ihtiyar ettiler ve ayrıca uyku ve rahatı terkedip dünyanın zorluğunu nefislerinde buldular; Teala’nın buyurduğu gibi, ,,Zorlukla beraber kolaylık vardır“ gerçeğine inanıp bir gün tok iki gün aç gezdi-ler. Evet Allah Resulü (s.a.v.) öyle buyurmuştu: ,,Ben bir gün tok, iki gün aç bulunurum!“

 

Ve fakat, her zaman Allah’a tekarrub ederlerse huşu ve Rabb’lerinden korkuları artar. Zira bir kimsenin melik ve sultanlara yakınlığı artarsa onlardan korkuları, sair raiyyelere nazaran daha da şiddetlenir. Ve Allah, kemal-i nazarla kulunun hatalarına bakar da yüzüne vurmaz. Halbuki sen, her gün hataların ve fuhşiyatın çeşitlerini yaparsın da sorulup hesaba çekilmeyeceğini mi zannedersin! Kıyametin gelmiye-ceğini mi, kabirden kalkmıyacağını mı, saidin şakiden ayrılmıyacağını mı zannedersin? Halbuki haramdan sakınmaz. Her bulduğunu yer ve her bulduğunu giyersin ve fakat bunların Allah’ın birer nimeti olduğunu unutursun; ve O’nun emirlerine imtisal edip nehiylerinden sakınmasın. Hüsrana götürenleri işlemekle Allah’ın azab ve ıkabından korkmaz mısın. Melik-i allam ise:

,,Ben; kerim, gafur, veren, yardım eden ve kendisine sığınılan bir Allah’ım!.. Her gün bir kerre kendine bak: Yüzbinlerce günah benim kulumdan sudur eder de yüzüne vurmayıp sabreder, tevbe eder diye sabrederim. Zira kim ki, tevbe etmeden ölürse onun işi bana kalmıştır; dilersem onu af ve mağfiret ederim, ona rahmet ederim, aksi halde onu ateşe sokarım da azab-i elim ile onu azab eder. Ama o kimse ki, beni murad eder, beni sever ve ömrünü benim hizmetimde geçirir, benim hasretime ağlar ve bana ulaşmaya can atarsa, ben de onu ister, onu sever ve ona iyilik ederim. Onu ayrılıktan kurtarır ve onu vusleti-me nail ederim, hatta bana yakınlığı artar da artar, vücudu mahvolur ve nihayet fena fillah sırrına erer de her şeyde başkasını değil, ancak benim varlığımı görür ve müşahade eder. Fakat şu da vardır ki, onun muradı sadece dünyadır! Başkasını düşünmez ise, ben de onu dünya-dan da ahiretten de mahrum ederim ve artık o, günahkârlardan olup hüsranda kalır. Nitekim, Allah Teala şöyle buyurur:

,,Kim, ahiretin harsini (kazancını) murad ederse, onun harsini artırırız; kim de dünya harsini kasdederse, ondan ona bir miktar veririz de ahirette onun nasibi olmaz.“

(Sure 26:20)

 

Allah Resulü (s.a.v.)’de şöyle bildirir:

,,Dünya ahiret ehline haramdır, ahiret ise dünya ehline haramdır. İkisi ise Allah ehline haramdır.“

(Revahuddeylemi)

 

Şeriat’ta bulunan on makamdan ikincisi: Bu makam İslam’dır. Bu da Allah’tan başka ilah olmadığına ve Hz. Muhammed’in Allah’ın kulu ve Resulü olduğuna şehadet etmek, beş vakit namaz kılmak, zekat ver-mek, Ramazan orucunu eda etmek, eğer gücü yetiyorsa haccetmektir.

İşte bütün bunlar birer farzdır; müslim, akıl, baliğ ve Allah’ın emirle-riyle mükellef her insana vacibtir (farzdır). Aziz ve Celil olan Allah Teala’nın şu kavlinden dolayı:

,,Namazı kılın, zekatı verin!..“

(Sure 9:56)

 

Bir de Efendimiz şöyle buyurdu:

,,Ramazan ayını oruç tutun ve beyti haccedin!“

(Şeyheyn)

 

 

 

Üçüncüsü: ilimdir:

Zira ilimsiz amel delalettir. Amelsiz ilim de vebaldir. Zira ilmi taleb etme erkek-kadın her müslümana farzdır. Çünkü Teala şöyle buyurdu:

Rabbaniyyin, olun!..“

(Sure 3:19)

 

Dördüncüsü: ihsan:

İhsan ise, senin, Allah’a ihlas ile, huşu ile hudu ile ibadet etmen ve edebe riayet etmendir. Nitekim:

,,İhsan: Senin Allah’ı görür gibi ibadet etmendir. Her ne kadar sen, onu görmiyorsan da O, seni görmektedir.“

(Buhari, c. 1, s. 18)

 

 

Beşincisi: Evlenmedir:

Zira evlenme farzdır. Çünkü Allah Teala buyurdu:

,,Kadınlardan sizin için hoşa gidenleri tezevvüç ediniz, yani onlarla evleniniz.“

(Nisa, 3)

 

Allah Resulü (s.a.v.)’de şöyle beyan eder:

,,Nikâh benim sünnetimdir. Kim benim sünnetimden yüz çevirirse o benden değildir.“

(Ibni Mace)

 

 

Altıncısı: Temiz yeme ve temiz giyinmedir:

Teala şöyle buyurdu:

,,Rızıklandırdığ ımız şeylerin temizinden yiyiniz.“

(Sure 2:102)

 

Ve Teala buyurdu:

,,Elbiseni temiz tut!“

(Sure 74:4)

 

 

Yedincisi: Kulun EhI-i Sünnet ve cemaat’ten olup, ehl-i bid’attan olmamasıdır:

Teala böyle buyurdu:

,,Daha önceden geçen Allah’ın sünnetidir. Allah’ın sünnetinde ise tebdil bulamazsın!“

(Sure 48:23)

 

 

Sekizinci: Şefkat ve merhamettir:

Aleyhisselam buyurdu:

,,Sizler yeryüzündekilere merhamet edin ki, göktekiler de sizlere merhamet etsin!“

(Tirmizi, sf. 192)

 

 

Dokuzuncusu: Helalinden kazanmak ve ribanın haram oldu-ğunu kabul etmektir:

Allah şöyle buyurdu:

,,Allah, bey’i (alışverişi) helal, ribayı haram kıldı!“

(Sure 2:275)

 

 

Onuncusu: Emr-i ma’ruf, nehy-i münker yapmaktır:

Zira bu da farzdır. Çünkü Teala buyurmuştur:

,,Mâ’rufu emret, münkerden de nehyet!“

(Sure 31:17)

 

Şeriat’ta on makam işte bunlardır.

 

Tarikatta bulunan on makam:

 

1. fukaranın meslekine süluk etmek, meşayihin elinden tutmak, günahlardan tevbe etmektir. Çünkü, Teala şöyle buyurur:

,,Allah’ın ipine hep birlikte sarılın!..“

(Sure 3:103)

 

,,Tevbe-i nasuh ile Allah’a tevbe edin!..“

(Sure 66:8)

 

Zira kul,Allah’a dönüp günahlarından yaptığına pişman olur, bir daha günah işlememek kaydiyle tevbe ederse, Allah, onun geçmiş günahlar-ını mağfiret eder. Çünkü,

,,Allah, onun tevbesini kabul eder. Zira O tevvab-i rahimdir.“

(Sure 2:37)

 

Allah Resulü (s.a.v.)’de şöyle buyurur:

,,Günahtan tevbe eden günah işlememiş gibidir.“

(İbni Mace)

 

Tevbe ile murad, ihlasla pişman olma, Aziz ve Celil olan Bari Teala’nın kapısına yönelmektir. Zira bir kimse yaptığı günaha pişman olursa, gönülden ihlasla Rabb’isine muazeret beyan etmiş ve Rabb’isi-nin affına sığınmıştır. Zira ihlasla özür beyan etme, sadakatla tevekkül ne yapar? Kıyamet gününde yüzleri beyazlatır. Zira Allah Teala şöyle der:

,,Ey benim kullarım! Sizden ihlasla tevekkül, kabul ise bendendir.“

 

Nitekim Teala şöyle buyurdu:

,,Kim Allah’a tevekkül ederse O ona kâfidir. Şükür sizden, artırma bizdendir.“

 

Nitekim bir başka ayette:

,,Eğer siz şükrederseniz, ben elbette artırırım, küfrani nimette

olursanız benim azabım pek çetindir.“

(Sure 14:7)

 

,,Sabır sizden, hesapsız ve tam verme bendendir.“

 

Nitekim:

,,Sabredenlerin ecirleri hesapsız verilir.“

(Sure 39:10)

 

Taat, ibadet sizden, huriler, köşkler cennette nimetler verme benden. Teala şöyle buyurur:

,,İyiliğin karşılığı ancak iyiliktir.“

(Sure 55:60)

 

,,Yetmiş sene yaptığınız günahlardan bir kere tevbe sizden, kabul etme benden.“

 

Zira Allah buyurur:

,,O (Allah), kullarının tevbesini kabul eder.“

(Sure 26:25)

 

Zira Aziz ve Celle şöyle der:

,,Ey benim kullarım! Babanız Adem benim emrime muhalefet etti ve bir kere asi oldu. Ben isem onun tevbesini ancak ikiyüz sene ağ-ladıktan sonra kabul ettim. Sizin ise yetmiş senelik günahınızı bir tevbe ile kabul eder ve bütün günahlarınızı affederim. Zira ben günahkârların günahlarını affetmezsem benim rahmetim muattal olur. Ve benim bir şeyi halk etmem noksan olursa kudretim tama-m olmaz ve ben dua edenin duasını kabul etmezsem saltanatım tamam olmaz.“

 

 

2. Kişinin mürid olmasıdır. Çünkü Allah Teala:

,,Eğer bilmiyorsanız, zikir ehline sorun.“

(Sure 21:7)

 

Bu da üç kısım üzeredir.

1. Mürid-i mutlak: Bu öyle bir mürittir ki, şeyhine karşı ne ,,lime“ der ne delil getirmez. Yani neden ve niçinini sormaz.

2. Mürid-i mecazdır: Bu öyle bir mürittir ki, zahirde şeyhinin emrinde ise de batında nefsinin emrindedir.

3. Riyakâr mürit: Bu öyle bir mürittir ki, şeyhinin bir halini gördü mü, onu terkeder. Nefsinin emrine muhalefet ettiği için ilmi olmadığından.

 

3. Başını traş etme, elbisesini tarikat ehlinin elbisesine tahvil etme ve nefsini onlara benzetme. Teala şöyle buyurmaktadır:

,,Başlarını traş eder, saçlarını kırkar ve korkmazlar.“

(Sure 48:27)

 

Aleyhisselam da şöyle buyurur:

,,Bir kimse bir kavme benzerse o, onlardandır.“

(Ebu Davud, c. 4/3 14)

 

 

4. Kişinin korku ile rica arasında olmasıdır. Çünkü, Allah Teala buyurur:

,,Öyle bir günden korkun ki, o gün gözler ve kalbler döner durur.“

(Sure 51:50)

 

Bir başka ayet:

,,Allah’ın rahmetinden ümidinizi kesmeyin...“

(Sure 39:53)

 

5. Beşincisi Hizmettir.

,,Kim hizmet ederse hizmet görür.“

(Meşhur hadis kitaplarında bulunamadı)

 

6. Nefsi kahretmek.

,,Nefislerine karşı onlar cihad ettiler.“

(Ebu Davud, Edeb)

 

7. Allah’a rücu, masivayı terk.

,,Allah’a doğru kaçın!“ (Sure 51:50)

8. Beraberinde bez parçası, makas, zenbil, seccade... Bütün bunlar Rahman tarafından miktarınca sevap verilir. Teala buyurur:

,,Şüphesiz ki, Allah, emrini yerine getirendir.“

(Sure 65:3)

 

9. Cemaat sahibi olmak, Allah’ın kullarına karşı öğüt ve nasihat sahibi olmak ve onlara karşı sevgi ve saygılı olmaktır. Teala şöyle buyurur:

,,Onlar, onları Allah gibi severler. Ama iman etmiş olanlar, Allah’ı sevmek yönünden daha şiddetlidir.“

(Sure 2:165)

 

10. Aşk, şevk, fakr ve kanaatli olmak. Teala buyurur:

,,Ya Rabb’i! Benim canımı müslüman olarak al ve beni salihlere ulaştır.“

(Sure 12:101)

 

,,Fakirlik benim iftiharımdır ve kıyamet günü de onunla iftihar edeceğim.“

(Mevzuat-i Aliyyül Karı, 320)

 

 

 

Mârifet hakkındaki 10 (on) makam:

 

1- Edepdir: Zira ulaşan ancak edep ve hürmetle ulaşmıştır. Mahrum olanlar ise mahrumiyetlerine hürmet ve edebi terk etmeleri olmuştur. Zira Hz. Ali (k.v.) şöyle der:

,,Şerefin sebebi ne maldır, ne de soydur. İlim ve edepledir. Edep aklın suretidir!”

denmektedir. Hadis diye rivayet edenler de vardır.

 

2- Korkudur: Yani korkmaktır. Zira kamil korku o kimsede bulunur ki, Allah hakkında ilim ve irfana sahiptir. Teala şöyle buyunur:

,,Kulları arasından, Allah’tan hakkıyla korkan ancak ulemadır.“

(Sure 35:28)

 

Bir başka ayet de şu mealde:

,,Rabb’isinin makamından korkanlar için iki cennet vardır.“

(Sure 55:46)

 

3- Riyazat, Açlık ve Kanaattır: Aleyhisselam şöyle buyurur:

,,Açlık gök gürültüsüne benzer. Kanaat ise bulutlara benzer. Zira gök gürültüsü ile bulutlar yağmurun sebebidir. Kanaat ile açlık ise hikmet ve mârifete götürür.“

(Meşhur hadis kitaplarında bulunamamıştır)

 

4- İkrar ve Tasdik’dir: Yani doğru sözlülüktür. Rabb’imiz şöyle buyurur:

,,Doğrulara doğrulukları fayda vereceği gün!..“

(Sure 5:119)

 

5- Haya: Zira Peygamber şöyle buyurdu:

,,Haya imandandır. Hayası olmayanın imanı da yoktur.“

(Kütübü Hamse rivayet etmiştir)

 

6- Cömertlik.

 

7- İlim: Nitekim rivayete göre:

,,Dünya dört şey üzere durur: Ulemanın ilmi, ümeranın adaleti, zenginlerin sehaveti, fukaranın duası.“

(Muteber kitaplarda bulunamamıştır)

 

Bir başka hadis şöyle:

,,Cömertlik cennette bir ağaçtır, dalları ise dünyaya uzanmıştır. Kim o dallardan birinden tutarsa onu cennete götürür.“

(Dare­Kutnî)

 

8- Meskenet: Aleyhisselatü vesselam buyurdu:

,,Ya Rabb’i! Beni miskin kul ve miskinlerin zümresinde haşret.“

 

9- Kalbe riayet etme ve rızasını kazanma: Nitekim Peygamber

şöyle buyurdu:

,,Mü’minin kalbi Allah’ın arşıdır.“

(İbni Mace)

 

10- Nefsini bilmesidir: Aleyhisselam buyurur:

,,Kim nefsini bilirse Rabb’ini bilir.“

(Keşfül Hafa, c. 1, s. 262)

 

 

Hakikat babında bulunan 10 makam:

 

1. Kulun mahlukat arasında toprak gibi olmasıdır. Yani tevazi olmalı-dır; hiçbir kimsenin eziyyetinden eza duymamalı ve aldırmamalıdır. Belki bilmeli ki, kendisine isabet eden her şey Allah’tandır. Ona razı olmalıdır. Ve Allah’ın iradesine havale etmelidir. Ve bu arada bilmeli-dir ki, irade ve meşiyyet Allah’a mahsustur. Zira Allah dilediğini yapar. Murat ettiğine hükmeder.

 

2. Mahlukatın cemisine bir nazarla nazar etmeli ve şu adamın ameli daha hayırlı, şu adamın ameli ise daha şerlidir, dememeli, belki hayrın ve şerrin mahiyetlerine bakmalıdır. Zira hiçbir kimse diğeri için ne azab görür ne de sevaba erer. Zira Teala şöyle buyurdu:

,,Bizim amelimiz bizim için, sizin ameliniz de sizin içindir.“

(Sure 2:139)

 

3. Allah’ın kendisine rızık olarak verdiği taamdan, libasdan men etme-meli belki onları Hakk’ın rızasını talep için fisebilillah bezl etmelidir. Mevlâ şöyle buyurur:

,,Mallarını Allah yolunda infak edenlerin misali...“

(Sure 2:261)

 

4. Kişi ölümünden önce nefsi hakkında fani olmalıdır. Zira Teala şöyle buyurdu:

,,Sizin indinizdeki tükenir. Allah’ın indindeki ise bakidir.“

(Sure 16:96)

 

5. Mahlukattan hiç bir kimseye zarar vermemeli ve onlardan da müteezzi olmamalı. Zira Allah Resulü şöyle buyurdu:

,,Müslüman o kimsedir ki, diğer müslümanlar onun dilinden de elinden de selamet bulur.“

(Buhari, c. 1, sf. 8)

 

6. Kişi sohbet esnasında hakikatları konuşmalı, mürşid-i kâmil’e tam bir irade ile tabi olmalıdır. Nitekim Peygamber Efendimiz,

,,Peygamber ümmeti içerisinde nasılsa şeyh de kavmi içinde öyledir.“

(İbni Hubban)

7. Ebrarın (büyüklerin) mesleğine doğru seyir ve sülüktur. Teala şöyle buyurur:

,,Biz ufuk ve enfüste ayetlerimizi onlara göstereceğiz.“

(Fussilet, 53)

 

8. Kişinin kendisinden sadir olan kerametleri gizlemesidir. Teala şöyle buyurdu:

,,De ki: Siz göğüslerinizdekini gizleseniz de açığa vursanız da Allah onu bilir.“

(Sure 3:29)

 

9. Sabır, vuslet, Tevhid ve münacattır: Zira Teala şöyle buyurdu:

,,Ey iman edenler! (Menfaatınızı yenip) sabır (ve sebat) edin, (düş-manlarınıza karşı) sabır yarışı edin, nöbet bekleşin (yurdunuzu ve dininizi çiğnetmeyin) ve Allah’tan korkun ki (bu sayede) kurtuluşa eresiniz.“

(Sure 3: 200)

 

10. Batıni bir gözle müşahade ve ledünni ilmini öğrenmektir. Teala şöyle buyurur:

,,Tarafımızdan ona bir ilim öğrettik.“

(Sure 18:65)

 

Şayet şu kırk makamdan herhangi biri nakıs olursa sülük tamam olup kişi hakka ulaşamaz. Çünkü şartları noksandır. Mesela bir kimse dili-yle Allah’ın birliğini ikrar edip kalbiyle tasdik etmezse imanı tamam olmaz. Diğer şartlar da böyledir. Zira şartın intifasından meşrutun intifası lazım gelir. Doğrusunu Allah bilir. İmam-ı Birgivi’nin ,,Makamat“ ismini alan kitap böylece tamam oldu. Allah kendisine rahmeti vasi’a ile rahmet etsin. Amin!

 

 

TASAVVUF - CEMALEDDİN BİN REŞİD  رحمة الله عليه